یکشنبه ۸ مرداد ۱۳۹۶ - ۱۳:۵۸
مروری بر رویکرد اخباریان در حوزه تفسیر و علوم قرآن

کتاب «اخباریان و تفسیر و علوم قرآن؛ بررسی و نقد آرا» به بررسی رویکرد اخباریان در حوزه تفسیر و علوم قرآن می‌پردازد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا در فراز و نشیب تاریخ علوم قرآن و تفسیر، رویکردها و جریان‌هایی را شاهدیم که گاه با نگاهی اعتدالی دستاوردهایی خردمندانه را به دست داده و گاه با رویکردی افراطی باعث جنجال و تفرقه در جامعه اسلامی شده است. در حافظه تاریخی شیعه و سنی این‌گونه افراط‌اندیشی‌ها سابقه دارد و چه بسیار نشانه‌ها و آثار جانسوز و خردآشوبِ آن‌را که تا امروز می‌توان دید.
 
رویکرد اخباریگری یکی از گرایش‌هایی است که در تاریخ تفسیر و حدیث شیعه، موافقان و مخالفانی را از آنِ خود کرده است. به‌رغم رویکرد افراطی اخباریان، گروهی از آنان نیز نگاهی متعادل گرفتند.
 
دکتر محمد شریفی، استادیار دانشگاه مازندران در کتاب «اخباریان و تفسیر و علوم قرآن؛ بررسی و نقد آرا»، پس از نگاهی کلی به تاریخ اخباریگری و شخصیت‌های برجسته آن، مبانی فکری و مهم‌ترین اندیشه‌هایشان را بررسی کرده و با دسته‌بندی اخباریان به سه گروهِ اخباریان محض، اخباریان اصولگرا و اصولیِ اخبارگرا، تصویری روشن از این نِحله فکری ترسیم می‌کند. نویسنده در ادامه برخی موضوعات مهم علوم قرآن همچون تحریف‌ناپذیری قرآن، آیات محکم و متشابه، تأویل قرآن، اسباب نزول، قرائات قرآن و حروف مقطعه را از منظر اخباریان بازگو کرده و به بررسی و نقد دیدگاه آنها می‌پردازد.
 
کتاب حاضر در پنج فصل با عنوان‌های «تاریخچه اخباریگری»، «مهم‌ترین اندیشه‌های اخباریان و گونه‌شناسی آنها»، «علوم قرآن از دیدگاه اخباریان»، «مبانی و روش‌های تفسیری اخباریان» و «پیامدهای اندیشه‌های اخباریان در حوزه علوم قرآن و تفسیر» تدوین شده است.

در فصل نخست کتاب درباره «تاریخچه اخباریگری» می‌خوانیم: «اخباریان را برخلافِ تصور برخی نباید تنها گرایشی از دانشمندان شیعه در دانش فقه محسوب کرد. دلیل این مدعا آثاری است که این دانشمندان در حوزه تفسیر و علوم قرآن باقی گذاشته‌اند. از این‌رو، جا دارد دیدگاه‌ها و اندیشه‌های اخباریان، مبانی و پیش‌فرض‌های آنان و نیز پیامدها و آثار آن اندیشه‌ها در حوزه تفسیر و علوم قرآن بررسی گردد؛ اندیشه‌هایی چون تحریف‌ناپذیری قرآن، امکان فهم و جواز تفسیر قرآن، منابع فهم و تفسیر قرآن، جامعیت قرآن کریم برای عموم نیا زهای مادی و معرفتی بشر، شمول خطابات قرآن نسبت به عامه مکلفان و حجیت ظواهر آیات قرآن. همچنین دیدگاه‌های اخباریان در حوزه تاریخ قرآن مانند کیفیت جمع و تدوین قرآن به دستِ حضرت علی (ع) و نیز دیدگاه‌های آنان در مباحث اصولیِ مرتبط با فهم قرآن و به‌طورکلی، آرای قرآنی اخباریان، بایسته نقد و تحلیل است».
 
نویسنده در صفحه 33 کتاب نیز درباره «ادوار و سیر تحول اندیشه اخباری» آورده است: «می‌توان گفت از همان ابتدای اسلام و دوره معصومان بعد، عالمان دینی از لحاظِ شیوه اندیشه‌ورزی دو گروه بوده‌اند: گروه اول، آزاداندیشانی که درباره گزاره‌های دینی می‌اندیشیدند و گروه دوم، کسانی که خود را از هرگونه اندیشه‌ای دور می‌داشتند و تنها به روایات معصومان (ع) تمسک می‌جستند. این دو جریان گرچه در اصول طریق معصومان (ع) را دنبال می‌کردند، روش یکدیگر را نمی‌پسندیدند و گاه به حمله و تخریب یکدیگر دست می‌یازیدند، تا جایی که اخباریان اصولیان را به انحراف و خروج از دین متهم می‌کردند و اصولیان نیز اخباریان را به جمود فکری و خمود متصف می‌کردند. (محمدرضا نکونام، اخباری و اصولی چه می گویند؟، ص 37)».
 
نخستین چاپ کتاب «اخباریان و تفسیر و علوم قرآن؛ بررسی و نقد آرا» در 348 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 18 هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی راهی بازار نشر شده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها