یکشنبه ۳۰ خرداد ۱۳۸۹ - ۱۵:۴۰
«الگوي مصرف» بر اساس نصوص معتبر ديني

كتاب «الگوي مصرف (برگزيده اسلام و الگوي مصرف)» نوشته دكتر علي‌اكبر كلانتري از سوي موسسه بوستان كتاب منتشر شد. اين پژوهش بر آن است كه موضوع الگوي مصرف را براساس نصوص معتبر ديني و با نگاهي نو و فراگير و منطبق بر نيازها و واقعيات زمانه، تحليل و بررسي كند و بدين ترتيب به تبيين يكي از نيازهاي مهم جامعه يعني الگوي مصرف در عرصه‌هاي مختلف و از نگاه دين كمك كند.

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اگرچه از نگاه ديني، زندگي حقيقي در سراي آخرت تحقق مي‌يابد و به گفته قرآن: «زندگي دنيا، جز سرگرمي و بازيچه نيست و بي‌ترديد زندگي حقيقي تنها [در] سراي آخرت است.(سوره عنکبوت، آیه 64)» ولي باز از نگاه قرآني، چگونگي گذران زندگي انسان از جمله نحوه دخل و خرج او، تاثيري گريزناپذير و حتمي بر چگونگي حيات جاويدان او در سراي آخرت دارد: «و هر كسي در اين [جهان] كور باشد، در آخرت [هم] كور و گمراه‌تر خواهد بود.(سوره اسراء، آیه 72)» بر همين اساس است كه مي‌توان چگونگي مصرف و هزينه كردن اموال را از مباحث مهم ديني نيز محسوب داشت و آن را از موضوعات صرفا اقتصادي، فرهنگي و ... قلمداد نكرد. به ديگر سخن، گرچه اين موضوع، از ابعاد و زواياي گوناگون مانند: جايگاه مصرف در دانش اقتصاد، پيوند مصرف با توليد، تاثير فرهنگ، اخلاق و آداب اجتماعي بر مصرف و ... قابل طرح و بررسي است؛ ولي با توجه به شكل‌پذيري رفتار فردي و اجتماعي مردم از دين و تاثير ملموس و انكارناپذير آموزه‌هاي ديني بر كم و كيف مصرف، بررسي و كاويدن آن از اين نگاه نيز داراي اهميت فراوان است. 

اهميت پرداختن به موضوع با رويكرد ياد شده بدان جهت است كه اگر در نگاهي كلي و فراگير، مصرف آحاد جامعه را در سه بخش ضروريات، رفاهيات و تجملات، مطالعه كنيم، با تاسف، مقدار مصرف بسياري از مردم در بخش اخير، بيشترين و در بخش نخست، كمترين است.

بديهي است ريشه‌يابي اين كاستي بزرگ و شناخت علل آن بدون مطالعات و كاوش‌هاي همه جانبه ميسر نيست، ولي بي‌گمان عدم تبيين آموزه‌هاي ديني در اين باب يا تبيين ناكافي بلكه تفسير نادرست برخي از آنها، از مهمترين علل اين امر است.

بي‌ترديد عدم تبيين الگوي مصرف مبتني بر خواست و مذاق شارع، از عوامل رشد سرسام‌آور و تاسف‌بار ضايعات و هدر رفت‌ها در عرصه‌هاي گوناگون است. 

«بحران مصرف» از معضلات بزرگ جهان امروز و از آثار روشن بي‌عدالتي در ميان بشر معاصر است. براي نمونه چنين آماري در اين اثر ارايه شده‌اند: «ـ در وضعيت كنوني، روزانه 50 هزار نفر از مردم جهان، بر اثر گرسنگي و پي‌آمدهاي آن مي‌ميرند، در عين‌حال، بسياري در كشورهاي غني و ثروتمند بر اثر مصرف زياد، بيمار مي‌شوند.
ـ هر آمريكايي در سال 1998 به طور ميانگين، چهارده كيلووات ساعت انرژي مصرف كرده است كه اين رقم، دو برابر مصرف يك ژاپني، چهارده برابر مصرف يك اسپانيايي و صد و پنجاه برابر مصرف يك بنگلادشي بوده است.
ـ‌ بيش از 20 درصد جمعيت جهان كه حدود يك ميليارد و دويست هزار نفرند، به دليل سوء تغذيه، از انواع بيماري‌هاي مزمن رنج مي‌برند.
ـ طي دهه‌هاي اخير و از سال 1950 تاكنون در حدود يك ششم خاك زراعي، يك پنجم جنگل‌هاي استوايي و ده‌ها هزار نوع گياه نابود شده است.
ـ‌ كشورهاي صنعتي جهان، با داشتن كمتر از 20 درصد جمعيت جهان، نزديك به 73 درصد از انرژي جهان، بالغ بر 85 درصد از چوب، 65 درصد از مواد غذايي و 75 درصد از فلزات جهان را مصرف مي‌كنند.
ـ در دنياي به اصطلاح متمدن امروزي، بيش از يك و نيم ميليارد نفر از مردم جهان ناگزيرند از آب‌هاي كاملا آلوده استفاده كنند. حدود دو و نيم ميليارد نفر، از امكانات بهداشتي استاندارد محروم‌اند و يك و نيم ميليارد نفر از جمعيت جهان، با كمبود سوخت براي پخت و پز و گرما روبه‌رو هستند.
اين حقايق تلخ، ضرورت بحث و بررسي پيرامون الگوي مصرف با رويكرد ديني را نه تنها براي جوامع اسلامي، بلكه براي مردمان سرتاسر گيتي نشان مي‌دهد و به اعتقاد ما مسلمانان، چون اسلام، دين جهاني و آيين‌ همگاني است، مي‌تواند براي حل اين معضل نيز رهنمود دهد و ارائه طريق نمايد.»

نويسنده، روش پژوهش در بحث الگوي مصرف را چنين شرح مي‌دهد: «ما در سير مباحث، از يك سو آيات، روايات و به طور كلي آموزه‌هاي ديني را تجزيه و تحليل كرده مورد استفاده قرار مي‌دهيم و از سوي ديگر، ديدگاه‌هاي كارشناسان در عرصه‌هاي گوناگون و واقعيات ارائه شده از سوي ايشان را ملحوظ خواهيم داشت. اين شيوه، سبب مي‌شود نتايج و برداشت‌ها، از پشتوانه علمي و ديني و ضمانت اجرايي بيشتري برخوردار شود، زيرا آحاد مسلمان و در عين‌حال واقع‌نگر، براي دين و آموزه‌هاي ديني ـ‌در صورتي كه به درستي و واقع‌بينانه‌ تبيين شود‌ـ احترام و اهتمام ويژه قائلند. از اين‌رو بايد روش و شيوه تحقيق در اين پژوهش را تلفيقي از شيوه‌هاي كتاب‌خانه‌اي، ميداني و توصيفي دانست.»

نویسنده در چينش و تنظيم مباحث این کتاب، نخست به كلياتي اشاره کرده است كه نسبت به جنبه‌هاي گوناگون موضوع، عموميت دارد و مي‌توان به عنوان مدخل به آن نگريست؛ سپس موضوع را از نگاه فردي مورد توجه قرار داده و به بررسي ابعاد گوناگون آن از اين حيث ‌پرداخته است و سرانجام آن را با رويكرد عمومي و دولتي بررسي می‌کند.

از منابع مورد استناد نويسنده در تدوين اين اثر مي‌توان به كتاب‌هاي قرآن كريم، نهج‌البلاغه، شرح نهج‌البلاغه ابن ابي‌الحديد، مناقب آل ابي‌طالب، عدة‌الداعي، لسان‌العرب، اقتصاد كلان، مسند احمد، تحريرالوسيله، غررالحكم، بهجت عارفان، المحاسن، جمعيت و تنظيم خانواده، عبد صالح، اسلام از نظر ولتر، وسائل‌الشيعه، تحف‌العقول، مستمسك العروه، قرب‌الاسناد، مباني اقتصاد اسلامي، المراسم، الدعوات، جامع‌الاخبار، من لا يحضره‌الفقيه، خصال، توحيد، الهدايه، مجمع‌البحرين، تهذيب، استبصار، خلاف، قواعدالاحكام، احياء علوم‌الدين، كافي، بحارالانوار، توحيد مفضل، جواهر‌الكلام، معراج‌السعاده و ... را نام برد.

چاپ چهارم كتاب الگوي مصرف (برگزيده اسلام و الگوي مصرف)» در شمارگان 2000 نسخه، 156 صفحه و بهاي 21000 ريال راهي بازار نشر شد.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها

اخبار مرتبط