یکشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ - ۱۰:۳۵
بازسازی ذخایر گونه‌های آبزی وظیفه‌ای همگانی

عوامل انسانی موثر بر ذخایر و اکوسیستم دریا که سبب آسیب به آبزیان و در نتیجه کاهش صید می‌شوند، تنها محدود به صید و صیادی نیست، بلکه آلودگی‌های نفتی و تا حدودی کشاورزی نیز تأثیر زیادی دارند. لذا بازسازی ذخایر گونه‌های مختلف آبزی، جدا از بحث مدیریتی، با مشارکت همگانی قابل دستیابی است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بهره‌برداری بهینه و مسئولانه از ذخایر آبزیان در هر اکوسیستم آبی، اساسا متکی بر شناخت ویژگی‌های زیستی و غیرزیستی، پارامترهای پویایی جمعیت، میزان توده زنده و حداکثر میزان برداشت مجاز آبزی است که با جمع‌بندی نتایج ذکر شده به موازات اصلاح ادوات صید، منجر به مدیریت بهینه ذخایر آبزیان خواهد شد. در این راستا و براساس ساختار سازمانی موسسه تحقیقات شیلات، مسئولیت تحقیقات و مطالعات زیستی، ارزیابی ذخایر و تکنولوژی صید آبزیان برعهده بخش بیولوژی و ارزیابی ذخایر آبزیان است. این بخش با آگاهی از وضعیت و روند صید و صیادی و استعلام از تعاونی‌های صیادی به نمایندگی از بهره‌برداران دریا و سازمان شیلات ایران هرساله براساس بودجه، تعدادی پروژه اولویت‌دار را در دستور کار خود قرار می‌دهد و اطلاعاتی از قبیل فراوانی مطلق پراکنش، میزان برداشت، طول بلوغ، طول استاندارد صید، فراوانی نسبی، چشمه استاندارد ادوات صید را از طریق ارسال گزارش‌های نهایی به سازمان شیلات و با طرح دستاوردهای جدید در کمیته‌های مدیریت صید آبزیان آب‌های شمال، جنوب و داخلی، سهم بسزایی در مدیریت ذخایر آبزیان ایفا می‌کند.
 
ازجمله مهمترین فعالیت‌های انجام‌شده در چند سال اخیر می‌توان به ارزیابی ذخایر ماهیان استخوانی دریای خزر، بررسی ذخایر کیلکا ماهیان دریای خزر، بررسی ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر، بررسی ذخایر میگو و اعلام زمان آزادسازی و ممنوعیت صید در آب‌های جنوب، ارزیابی ذخایر آبزیان ترال کف به روش مساحت جاروب شده، بررسی تغییرات جمعیت تون ماهیان به منظور بهره‌برداری بهینه و بررسی ذخایر ماهیان سطح‌زی ریز به منظور بهره‌برداری بهینه، اشاره کرد.


کتاب «بازسازی ذخایر آبزیان» نوشته دکتر نصیر نیامیمندی؛ عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، در 6 فصل به «مدیریت بازسازی ذخایر»، «بازسازی ذخایر آبزیان از طریق رهاسازی نوزادان تکثیرشده در دریا»، «مطالعات اولیه جهت بازسازی ذخایر یک گونه»، «بررسی عوامل اقتصادی و محاسبه بازگشت شیلاتی در بازسازی ذخایر»، «اقدامات لازم و ضروری در بازسازی ذخایر» و «اولویت‌ها و آینده‌نگری در بازسازی ذخایر» می‌پردازد.
 
در این کتاب، هرچند موضوع بازسازی ذخایر آبزیان از طریق رهاسازی نوزاردان در دریا پررنگ‌تر دیده شده است، اما به سایر جنبه‌های مدیریتی در بازسازی ذخایر نیز توجه شده و مثال‌هایی در مورد یافته‌ها و تجربیات موجود در سایر نقاط جهان ارائه شده که توجه مدیریت را بر جنبه‌های مختلف بازسازی ذخایر گونه‌ها معطوف نماید. همچنین بر این موضوع تأکید می‌شود که بازسازی ذخایر تنها با مشارکت اقشار مختلف مردم قابل دستیابی است و به همین جهت تا حدود زیادی سعی شده که کتاب برای عموم قابل استفاده باشد.


شناخت عوامل آسیب‌زننده به ذخایر دریایی
«عوامل انسانی که بر ذخایر و اکوسیستم دریا موثرند و سبب آسیب به آبزیان و در نتیجه کاهش صید می‌شوند، تنها محدود به صید و صیادی نیستند، بلکه آلودگی‌های نفتی و تا حدودی کشاورزی نیز تأثیر زیادی دارند. همچنین این موضوع حائز اهمیت است که اثر هر عامل به مکان و زمان وقوع آن بستگی دارد. برای مثال، آلودگی‌های ساحلی در مناطق رویش گیاهان دریایی می‌تواند بر اکوسیستم و نوزادان گونه‌های مختلفی از آبزیان تأثیرگذار باشد، ولی چنانچه این آلودگی در یک ساحل ماسه‌ای روی دهد، تأثیرات آن کمتر است. همچنین چنانچه آلودگی در زمانی که نوزادان آبزیان دوره‌ای از چرخه حیات خود را در ساحل سپری می‌کنند، اثرات آن بر کاهش ذخایر و صید بسیار بیشتر از سایر زمان‌ها می‌باشد که اینچنین مواردی در مطالعات موردنظر بایستی مدنظر قرار گیرد. بازسازی ذخایر نیاز به شناخت از چگونگی کاهش آن دارد.»


رهاسازی نوزادان آبزی، راهی برای احیای ذخایر آبی
«یکی از راهکارهایی که جهت بازسازی ذخایر مورد استفاده قرار می‌گیرد، پرورش لارو و نوزادان آبزی و رهسازی آن‌ها در آب شیرین یا دریاست. این موضوع با هدف‌های مختلفی انجام می‌شود، ولی مهمترین هدف مدیریتی، استمرار بقاء گونه مورد بررسی می‌باشد. در واقع، هنگامی که هدف اصلی رهاسازی نوزادان یک آبزی در دریا بالا بردن میزان بهره‌برداری نیز باشد، مدیریت به‌طور غیرمستقیم به افزایش یا ثابت نگه داشتن ذخیره آبزی کمک نموده است. سازوکارهای مختلفی در مناطق جهان، جهت بازسازی ذخایر از طریق رهاسازی نوزادان بکار گرفته می‌شود و کشورهای درگیر با توجه به گونه هدف و چگونگی اجرای پروژه‌های بازسازی ذخایر از روش‌های متفاوتی استفاده نموده‌اند.»


اهمیت افزایش توان اکولوژیک رودخانه‌ها
«به‌نظر می‌رسد در آب‌های دریای خزر، توان اکولوژیک رودخانه‌های آن در سال‌های اخیر کاهش یافته باشد. با توجه به مواردی همچون احداث سدها در مسیر رودخانه‌هایی که محل‌های تخمریزی، برداشت بی‌رویه شن و ماسه و ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حاشیه رودخانه و ورود آلودگی‌های صنعتی، شهری و کشاورزی به رودخانه‌ها و محل‌های تخمریزی که در حال حاضر نیز در جریان است، توان نگهداری بچه‌ماهیان رهاسازی‌شده در رودخانه کاهش می‌یابد و این موضوع به‌گونه‌ای است که حتی با افزایش میزان رهاسازی در سال‌های اخیر، میزان صید ثابت مانده یا نسبت به سال‌های قبل کاهش داشته است. بنابراین، بالا بردن توان اکولوژیک رودخانه‌ها قبل از افزایش تعداد رهاسازی بایستی در اولویت قرار داده شود.»
 
نخستین چاپ کتاب «بازسازی ذخایر آبزیان» در 150 صفحه با شمارگان 600 نسخه به بهای 35 هزار تومان از سوی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور راهی بازار نشر شده است.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها