یکی از عوامل مهم روانی که عملکرد ورزشکاران را به‌ویژه در موقعیت‌های حساس و تعیین‌کننده به شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، اضطراب است. بر این اساس، پژوهش در حوزه روان‌شناسی ورزش برای شناسایی متغیرهای مهم و تأثیرگذار درون‌فردی به منظور یاری رساندن به ورزشکاران در اجرای مهارت‌های ورزشی و همچنین کاهش عواملی مثل اضطراب که عملکرد و کارایی را تضعیف می‌کند، ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
کتاب «اضطراب رقابتی در ورزشکاران» اثر رضا بابارئیسی و سیامک آزاد، ضمن اشاره به اهمیت نوشتن درباره تأثیر اضطراب بر عملکرد ورزشکاران، در ادامه به تشریح مفاهیم و موضوعاتی همچون ذهن‌آگاهی یا حضور ذهن، هوش هیجانی، ساختار هوش هیجانی در مدل توانایی، ورزش‌ها و احساسات، اضطراب رقابتی، انواع اضطراب‌های ورزشی در ورزشکاران و اضطراب و برانگیختگی در ورزش می‌پردازد.
ورزش و احساسات
براساس محتوای این اثر، سطح هوش هیجانی افراد به عملکرد و رفتار آن‌ها در میدان‌های ورزشی ارتباط دارد. در این‌باره در کتاب حاضر آمده است: «تحقیقات نشان داده‌اند که مهارت‌های روان‌شناسی، عملکرد ورزشی را آسان می‌کنند. آموزش و تمرین استراحت (سبک‌سازی)، هدایت افکار مثبت، خودتنظیمی، تخیل، تمرکز، کنترل انرژی، نظارت و مراقبت از خود و مشخص کردن هدف، همگی ویژگی‌هایی هستند که به عملکرد ورزشی ارتباط داده شده‌اند.
بسیاری از این ویژگی‌ها، منعکس‌کننده میزان هوش هیجانی هستند. ویژگی‌های مذکور با انسجام کار گروهی، عملکرد شغلی، تعارض نقش و رضایت شغلی نیز ارتباط داده شده‌اند. به‌نظر می‌رسد که ویژگی‌های مرتبط با عملکرد و رفتار شغلی به عملکرد و رفتار ورزشی نیز منتقل می‌شوند... اهمیتی که اخیرا برای نقش مسائل روان‌شناختی در بالا بردن توانایی‌های ورزشکاران قائل شده‌اند، در چند سال گذشته بی‌سابقه بوده است و مربیان و ورزشکاران پی برده‌اند که موفقیت در ورزش تنها نتیجه فعالیت و کارایی جسمانی نیست و جنبه‌های روان‌شناختی هم می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.»
سطوح اضطراب را باید کنترل کرد
«اضطراب در ورزش، منعکس‌کننده احساسات ورزشکار مبنی بر این است که ممکن است اشتباهی پیش آید، نتیجه ممکن است موفقیت‌آمیز نباشد و یا ممکن است عملکرد به شکست بینجامد. شاید ورزشکار، رقیب را برتر می‌بیند یا می‌داند که عضوی از تماشاچیان - عضوی از خانواده، داور، دوست، هم‌تیمی، مربی - در حال ارزیابی کیفیت عملکرد اوست. این برداشت ممکن است تهددیزا باشد، به‌ویژه برای افرادی که دارای اعتماد به نفس نسبتا پایین، عزت نفس پایین یا در گذشته بدون موفقیت بوده باشند. چنین افرادی را گاهی اوقات، «بازیکن تمرین» یا «خفه شده‌ها» می‌نامند. آن‌ها گرایش بر این دارند که خشکشان بزند و یا هنگام مسابقه در مقایسه با تمرین به‌ویژه در موقعیت‌های فشار، ضعیف عمل کنند. آن‌ها به ندرت توان بالقوه خود را به فعل درمی‌آورند. این به معنی آن نیست که اضطراب همیشه نامطبوع است. اضطراب اغلب در تیمی بی‌هیجان و بدون آمادگی رخ می‌دهد که مساعد موفقیت است، اما فراموش می‌کند که رقیبان نیز می‌‌خواهند برنده شوند. سطوح اضطراب را باید کنترل کرد نه اینکه حذف کرد.»
نخستین چاپ کتاب «اضطراب رقابتی در ورزشکاران» در 118 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 25 هزار تومان از سوی انتشارات آذرفر راهی بازار نشر شده است.
نظر شما