«زیست فیزیک و زیست مکانیک در معماری» از مجموعه کتاب‌های «فناوری‌های همگرا» به قلم هادی محمودی‌نژاد؛ دارای مدرک دکترای معماری بیونیک و پژوهشگر میان‌رشته‌ای مطالعات زیستی در معماری تألیف شده است. این اثر در دو فصل، ابتدا به تشریح مفاهیم مرتبط با «بیوفیزیک و بیومکانیک» همچون مهندسی زیستی، بیوانفورماتیک، کاربرد بیومکانیک، شبیه‌سازی در بیومکانیک، بیومکانیک در پزشکی و ورزش و مهندسی بافت می‌پردازد و در ادامه موضوعات مرتبط با «بیومکانیک و معماری» همچون زیست‌شناسی فنی، معماری حیوانات، تطابق با نیروها در طبیعت و معماری، شبیه‌سازی پرندگان و بیومکانیک معماری، سازه‌های پوسته‌ای و طبیعت و بیومکانیک استخوان و زانوی مصنوعی را بررسی می‌کند.
الهام از طبیعت
در فصل‌های نخستین کتاب، نویسنده بر موضوع الهام گرفتن از طبیعت برای خلق سازه‌ها، اشاره دارد: «به‌طور نسبتا شایع، معماران و طراحان و هنرمندان از طبیعت الهام می‌گیرند. نمایشگاه «لوییجی کولانی» در موزه طراحی لندن در بهار 2007 مثال خوبی است؛ این طبیعت تفسیرکننده نامیده می‌شود. هر وقت در مورد طراحی زیستی صحبت می‌کنیم، باید به‌سادگی به یاد داشته باشیم که تار عنکبوت چگونه به‌طور حیرت‌آوری بر هر ساختار حمل بار که انسان ساخته است، برتری دارد و آنگاه از این بینش استنتاج کنیم که باید به برتری راه‌حل‌های طبیعت بنگریم. اگر بخواهیم کاری را در یک استودیو برعهده بگیریم، پس بهترین کار این است که اول بیرون برویم و به آن پاسخ‌های هزاران ساله که ممکن است از قبل برای این مسأله وجود داشته باشد، نگاه کنیم. ماهیت نوع تبدیل از زیست‌شناسی به طراحی، قابل مشاهده نیست. نمونه این نوع، «بیومورفیزم» است که به خلق فرم طبیعت‌مانند علاقه‌مند است.»
طراحی حلزونی در موزه گوگنهایم رایت
یکی از نمونه‌های موفق معماری مدرن، موزه گوگنهایم در مرکز شهر نیویورک در منطقه منهتن و کنار سنترال پارک با راهروهایی به‌هم پیوسته و فرم حلزونی است. در طراحی فضای داخلی موزه گوگنهایم، از ضرباهنگ یا همان ریتم بصری استفاده شده است؛ تکرار شکل‌ها و فرم‌ها که در زاویه‌های دید مختلف به شکل‌هایی متفاوت دیده می‌شوند. این نوع طراحی، این موزه را به هنرهایی همچون موسیقی و مجسمه‌سازی نزدیک‌تر کرده است.
جلال آل احمد، این موزه را این‌گونه توصیف می‌کند: «موزه راحتی بود و دلباز و خسته‌نکننده و بوی نانگرفته. و خلأ مدام دم‌دست و همه‌چیز به‌جای خود. و مارپیچ و دایره‌ای در بالا پهن و در پایین باریک‌شونده. عین دوکی، از رأس پهن‌تر بر زمین و مضافاتش همه با هم جور. مثلا آسانسورش بجای مربع یا مستطیل، نیم‌دایره بود و قوس‌مانند. و جمعا خوب بود.»
.jpg)
تقلید زیستی، ابزاری در طراحی معماری
«هدف از پروژه‌های «زیست‌تقلید» در معماری، نوآوری است. هدف از بررسی حوزه‌های مشترک در معماری و زیست‌شناسی نیز، صرفا ترسیم مرزها یا ایجاد تمایزهای بیشتر یا حتی اعلام معماری به‌عنوان یک ارگانیسم زنده نیست، بلکه روشن نمودن چیزی است که به‌طور جاری در قلمروهای هم‌پوشاننده رخ می‌دهد. هدف، به کارگیری تقلید زیستی، به‌عنوان ابزاری در طراحی معماری است. قلمروهای معماری که این شیوه در آن‌ها قابل اجرا و ضروری است، متنوع هستند. نوآوری به حل مشکلات جاری در معماری و محیط زیست کمک خواهد کرد و قلمروهای جدید معماری و طراحی مثل طراحی فضا کشف خواهند شد.
باید گفت که «الهام از طبیعت» و «تقلید» همواره سودمند است و موجبات بسیاری از ابداعات را فراهم می‌آورد، چنانچه در طول تاریخ، بشر نخستین با نگاه و شهود در طبیعت توانسته به مهمترین اکتشافات خود دست یابد و در واقع دست به هیچ اکتشافی و خلقی نزده، مگر آنکه نمونه بارز آن در طبیعت موجود باشد.»
نخستین چاپ کتاب «زیست فیزیک و زیست مکانیک در معماری» در 282 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 69 هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه پارس راهی بازار نشر شده است.
نظر شما