سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) تخمین می‌زند که تولید 95 درصد غذای ما به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم با خاک در ارتباط است. بر همین اساس، آلودگی خاک برای سلامتی یک خطر واقعی و بسیار جدی است. اگرچه آلودگی خاک به سادگی آلودگی اقیانوس‌ها با پلاستیک قابل مشاهده و درک نیست، اما اغلب آثار بلندمدت بر سلامت انسان و محیط زیست دارد. در حقیقت، آلودگی خاک ممکن است به ششمین انقراض بزرگ که دانشمندان می‌توانند در تاریخ کره زمین ثبت کنند، منجر شود. خبر بد این است که تمام انقراض‌های پیشین با اختلالات خاک سطحی در جهان همراه بودند. سازمان ملل تخمین می‌زند که تا 90 درصد گونه‌های گیاهی و 40 درصد از زندگی بیولوژیکی ناپدید شده‌اند. ما در هر 10 دقیقه یک گونه را در معرض انقراض قرار می‌دهیم. بحران خاک، ضربه سختی به حیات در کره زمین وارد می‌کند.
کتاب «آلودگی خاک (واقعیتی پنهان)» اثر مشترک ناتالیا رودریگز یوجینیو، مایکل مک لافلین و دانیل پنوک، ضمن ارائه تعریفی جامع از آلودگی خاک و بررسی منشأ آلودگی‌های مختلف خاک، به تأثیر عواملی همچون فعالیت‌های صنعتی، زیرساخت‌های شهری و سیستم حمل‌ونقل، تولید و روش دفن لجن فاضلاب و پسماند، فعالیت‌های نظامی، فعالیت‌های کشاورزی و دامپروری، فلزات و شبه‌فلزات، آفتکشها، آلاینده‌های آلی پایدار، آلاینده‌های نوظهور، میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا، کودهای مصنوعی، پسماندهای شهری در کشاورزی، خطرات آلودگی خاک برای سلامت انسان، مدیریت و اصلاح خاک‌های آلوده و کودهای شیمیایی بر خاک می‌پردازد.
آلودگی خاک از چه راه‌هایی انسان را تهدید می‌کند؟
«مسیر قرارگیری انسان در معرض آلودگی خاک، به شدت به خود آلودگی و شرایط و فعالیت‌هایی که در یک سایت مشخص انجام می‌شود، بستگی دارد. در کل افراد می‌توانند از طریق بلع یا مصرف گیاهان یا جانورانی که مقدار بالایی از آلاینده‌های خاک را در خود انباشته کرده‌اند، از طریق تماس پوستی در فضاهایی همچون پارک‌ها یا باغ‌ها یا به‌واسطه استنشاق آلاینده‌های تبخیر شده خاک در معرض این آلاینده‌ها قرار گیرند. احتمال قرار گرفتن انسان‌ها در معرض آلاینده‌ها در نتیجه آلودگی ثانویه منابع آبی و رسوب آلاینده‌های جوی نیز وجود دارد. در برخی موارد خاک‌ها به‌عنوان منبع آلاینده‌ها نقش مهمی در اجرای این دو فرایند بازی می‌کنند.»
تأثیر کودهای نیتروژن‌دار بر اسیدی شدن خاک
یکی از آلاینده‌های خاک که به‌ویژه در دهه‌های اخیر بسیار مورد استفاده قرار میگیرد، کودهای مصنوعی است که براساس تحقیقات تأثیرات منفی روی ساختار و سلامت خاک و محصولات کشاورزی می‌گذارد. در این زمینه در کتاب حاضر آمده است: «روش‌های کشاورزی مدرن، آلودگی خاک را به واسطه استفاده گسترده و پرقوت از کودها و آفتکشها جهت افزایش بازده و کاهش زیان محصولات کشاورزی تسریع می‌کنند. وقتی سطح آلاینده‌ها در خاک بالا می‌رود، نه تنها فرایندهای تخریب خاک اتفاق می‌افتد، بلکه بازده محصولات نیز تحت‌تأثیر قرار میگیرد. از این‌رو، آلودگی خاک افزون بر به خطر انداختن سلامت انسان و محیط زیست، زیان اقتصادی را نیز در پی خواهد داشت.
فزونی نیتروژن در خاک یکی از دلایل اصلی اسیدی شدن خاک و شوری آن به واسطه نیتروژن‌گیری و سایر فرایندهای انتقال نیتروژن تشخیص داده شده است. میزان اسیدیته خاک‌ها تحت شرایط طبیعی و در عرض میلیون‌ها سال بسیار پایین بوده است. اما این فرایند به دلیل روش‌های کشاورزی مورد استفاده و استفاده افراطی از کودهای حاوی نیتروژن که باعث کاهش متوسط 0.26 واحدی pH خاک در کاربردهای مختلف زمین می‌شود، شتاب روزافزون و چشمگیری به خود گرفته است. تحلیل منابع اسیدی شدن خاک‌های کشاورزی در چین نشان داد که در حقیقت کودهای نیتروژن‌دار، علت انسانی اصلی اسیدی شدن خاک است و 10 تا 100 برابر بیش از رسوب اسید در افزایش اسیدی شدن خاک نقش دارد.»
نخستین چاپ کتاب «آلودگی خاک (واقعیتی پنهان)» با ترجمه حسین شمخانی در 192 صفحه با شمارگان 200 نسخه به بهای 30 هزار تومان از سوی انتشارات تحقیقات آموزش کشاورزی راهی بازار نشر شده است.
نظر شما