پرویز اجلالی در کتابی به عنوان «نابخردی انسان» به کاوشی در آرا و نظریه‌های ویلفردو پاره‌تو پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) این کتاب همه نظریه‌هایی را که ویلفرد پاره‌تو در مجموعه آثار جامعه‌شناسی خود ارائه کرده است، همراه با نقد آن‌ها و از زاویه‌ای انتقادی بیان می‌کند. ویلفردو پاره‌تو (1848 – 1923) جامعه‌شناس و اقتصاددان معروف ایتالیایی، جایگاه خاصی در نظریه جامعه‌شناسی دارد. عدم تعلق او به مکاتب بزرگ و ویرستگی آرا و همچنین گذشت زمان نتوانسته است از جذابیت نظرات وی بکاهد. پاره‌تو همواره توانسته است خواننده را مجذوب «دیدگاه انتقادی» و صراحت و بی‌پرده‌گی کلام‌اش سازد، که ویژگی ممتاز او در بررسی انسان و جامعه انسانی است.

در منابع گوناگون فارسی به آرا پاره‌تو پرداخته شده است، اما نه تنها هیچ یک هیچ یک از آثار او به فارسی ترجمه نشده، بلکه تاکنون هیچ کتاب فارسی منحصرا به بازگویی و نقد آثار او نپرداخته است.

اگر بخواهیم ساختمان نظری جامعه‌شناسی پاره‌تو را تجزیه کنیم، دوازده مفهوم و نظریه بر اساس آن‌ها به دست می‌آید: 1 – تعادل اجتماعی 2 – نیروهای بیرونی 3 – نیروهای درونی 4 – کنش منطقی و غیر منطقی 5 – روش منطقی آزمایشی 6 – فایده اجتماعی 8 – بازمانده و مشتقات  9 – طبقه‌بندی بازمانده‌ها 10 – طبقه‌بندی مشتقات 11 – ناهمگونی اجتماعی 12 – نظریه گردش نخبگان.

اگر این مفاهیم و نظریه‌های ساخته شده بر مبنای آن‌ها را با هم جمع کنیم، کل ساختمان نظری جامعه‌شناسی پاره‌تو به دست می‌آید. البته باید توجه داشت که پاره‌تو علاوه بر این نظریات، نظریه‌هایی نیز در علم اقتصاد ارائه داده است.

فصل‌بندی این کتاب دقیقا بر مبنای دوازده تبیین و تشریح شده است. در پایان فصلی به عنوان نتیجه آمده است که خود شامل دو بخش است: بخش نخست مطالعه حال و هوای روزگاری که پاره‌تو در آن کار و زندگی کرده، بدین منظور که شرایط اجتماعی اقتصادی و فکری موثر بر او را دریابیم و دوم خدمات وی به نظریه اجتماعی. کتاب همچنین دارای دو پیوست است که در اولی زندگی‌نامه پاره‌تو به تفصیل آمده و در دومی شرح کاملی از آثارش به زبان‌های ایتالیایی، فرانسه و انگلیسی ارائه شده است. کتاب‌نامه نیز در آخر آمده است.

ناهمگونی اجتماعی و مفهوم نخبه
در بحث دیدگاه پاره‌تو درباره ناهمگونی اجتماعی آمده است: «افراد انسانی از لحاظ جسمانی، هوشمندی و خصوصیات اخلاقی با هم مساوی نیستند و جامعه مجموعه‌ای متجانس نیست؛ بلکه از گروه‌های اجتماعی متعددی تشکیل شده که به طرق بی‌شمار با هم ترکیب می‌شوند. در داخل هر گروه برخی از انسان‌ها از دیگران شایسته‌ترند.