يكي از مورخان، نوروز را يك جشن همگانی در فرهنگ ايران و بين‌النهرين و آيين‌های نوروزی را يك سنت كهن و رايج در هزاره سوم پيش از ميلاد در ايران دانسته و بر این باور است، اين آيين يا همراه با كوچ بوميان نجد ايران به بين‌النهرين، به آن سرزمين رفته و يا همزمان در سراسر منطقه وجود داشته است.
ايرانيان مسلمان نوروز را همچون نياكانشان جشن می‌گرفتند و در برگزاری آيين‌های نوروزی در آغاز بهار سخت می‌كوشيدند. در سرزمين‌های اسلامي، سه گونه عيد در آغاز سال وجود داشت. عده‌ای از مورخان معتقدند كه نابسامانی گاهشماری و متغير بودن ماه‌های سال در روزگار پادشاهی جلال‌الدين ملكشاه سلجوقی به سامان رسيد و او در سال 467 قمری به هشت تن از اخترشناسان و رياضی‌دانان بزرگ زمان خود از جمله حكيم عمر خيام، ماموريت داد تا گاهشماری ايران را اصلاح كنند. اين گروه نوروز را در اول بهار قرار دادند و جايگاه آن را براي هميشه ثابت نگه داشتند و از آن پس تقويمی به نام تقويم جلالي يا ملكي كه از نزديك‌ترين گاهشماری‌های جهان به سال حقيقی خورشيدی است در ايران رواج يافت و نوروز بر اول بهار و ماه فروردين پايدار ماند. در دوران اسلامی، به‌ويژه در دوره صفوی، جشن و آيين‌های نوروزی با برخی از آيين‌ها و آداب اسلامی درآميخت و رنگ تازه و مفهومی دينی گرفت.
کتاب «نامه نوروز»(نوروز در آینه تاریخ) در شش فصل تاریخچه نوروز، فلسفه و منشا پیدایش نوروز، نوروز بزرگترین جشن ملی ایرانیان، نوروز از دیدگاه شاعران و نویسندگان، زمان و محاسبه نوروز و تقویم، نوروز در کشورهای دیگر تنظیم شده است.
تقسیم و تنظیم زمان از نیازهای بنیادی فرهنگ و تمدن بشری است. تقویم‌های همه ملت‌های جهان برپایه این نیاز پدید آمدند و عناصر تکرار شونده در طبیعت مبنای زمان قرار گرفتند و زمان‌های خاص نقطه‌های آغاز و تکرار شدند تا زندگی و جامعه بشری به نظم کشیده شود. در ایران و سرزمین‌های گسترده‌ای از مرزهای چین تا آسیای غربی که حوزه بزرگ فرهنگی ایران است و برای بیش از نیم میلیارد از مردم جهان این زمان خاص، مقدس و آغازین نوروز است که با نوزایی طبیعت نیز همزبانی دارد.
در همه مناطق از جهان به سبب شرایط طبیعی و اقلیمی، فصل‌های سال جلوه‌ها و مشخصه‌های آشکاری دارند، تغییر فصل و به‌ویژه آغاز بهار و بیداری طبیعت، آداب و رسم‌هایی به همراه دارد اما انطباق نظام سنجش زمان با این خصلت‌جویی یعنی انطباق جشن بهار با تقویم ملی و رسمی، ویژگی بارز جشن آغاز سال در کشورهای حوزه نوروز است. این خصوصیت برجسته و نمایان نوروز، آن را از همه جشن‌های سال نو در سایر جهان متمایز می‌کند و موجب می‌شود که مردم نوروز را نه در تالارهای دربسته که در آغوش طبیعت جشن بگیرند و سرآغاز سال را با تجدید خاطره‌ای از پیوند دیرینه انسان و طبیعت همراه کنند.
نوروز دارای خاستگاه سرزمینی است، جشن و آیینی است برخاسته از مجموعه شرایط طبیعی و بن‌مایه‌های اعتقادی مردمان فلات ایران که در پهنه جغرافیایی فرهنگی ایران، بی‌وابستگی به هیچ قوم و مذهب و گروه خاص در جان مردم نشسته است و وجه مشترک همه گروه‌ها و اعتقادی است. همه اقوامی که به این سرزمین آمدند و همه جریان‌های اعتقادی که در این جا رواج پیدا کردند آن را پذیرفته‌اند از آن مایه گرفته‌اند و بر آن گذاشته‌اند. چون جویبارهایی که در مسیر رودخانه به آن وارد می شوند و رودخانه همچنان در هویت خود جاری است. نوروز هم در جریان و استمرار در پیچ و خم‌ها و فراز و نشیب‌های تاریخ و در گستره وسیع آن یک واقعیت مستمر فرهنگی است.
کتاب «نامه نوروز»(نوروز در آینه تاریخ) نوشته ابوالحسن دلشاد نوقایی در 124 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 10 هزار تومان از سوی انتشارات ماهوان منتشر شد.
نظر شما