به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «وحی و افعال گفتاری؛ نظریه وحی گفتاری» در 11 فصل به قلم علیرضا قائمی‌نیا، ضمن تفکیک وحی گزاره‌ای از تجربه نبوی و روحانی، به موضوعاتی در زمینه سرشت وحی از دیدگاه متفکران اسلامی، بحث خاتمیت در کلام جدید، هرمنوتیک وحی، تحلیل دیدگاه دکتر سروش و نقد دیدگاه محمد مجتهد شبستری می‌پردازد.
«وحی تجربه دینی نیست؛ بحثی در سه دیدگاه موجود در باب سرشت وحی»، «تجربه وحیانی و تجربه عرفانی»، «سرشت وحی از دیدگاه چهار متفکر مسلمان»، «وحی اسلامی گامی فراتر از وحی گزاره‌ای»، «بسط ناپذیری تجربه نبوی»، «بحث خاتمیت در کلام جدید (1)؛ نظر اقبال و نقد شهید مطهری»، «بحث خاتمیت در کلام جدید (2)؛ بررسی نظر اقبال و شهید مطهری»، «بحث خاتمیت در کلام جدید (3)؛ خاتمیت و تفسیر هرمنوتیکی»، «هرمنوتیک وحی (1)؛ نظریه وحی گفتاری و هرمنوتیک متون دینی»، «هرمنوتیک وحی (2)؛ فهم و تصمیم‌پذیری»، «وحی در خانه عنکبوت؛ تحلیل ذاتی و عرضی دیدگاه دکتر سروش» و «نقدی بر دیدگاه محمد مجتهد شبستری» فصل‌های دوازده‌گانه این کتاب است.
در بخشی از پیشگفتار کتاب می‌خوانیم: «یکی از دیدگاه‌های متأخر در باب وحی، دیدگاه ملاصدرا است. این دیدگاه از یک جهت دستاورد تلاش‌های طولانی و تاریخی فلسفه اسلامی است که می‌کوشد از معایب دیدگاه‌های فلسفه مشاء بکاهد و با بهره‌گیری از نتایج عرفان نظری، دیدگاهی جامع و بدون عیب در باب وحی پیش بکشد. این دیدگاه «تنزل آفاقی» و «تنزل انفسی» را با هم درمی‌آمیزد تا به نظریه‌ای جامع دست یابد که هم مشکلات فلسفه مشاء را پاسخ گوید و هم واقع‌گرایی در باب تنزل فرشته را فراهم بیاورد. ما با نظر به محتوای این دیدگاه، آن‌را «نظریه تنزل موازی» می‌نامیم. به گمان بسیاری از اندیشمندان، این نظریه مشکل هستی‌شناختی وحی را از یک‌سو و مشکل تنزل فرشته را از سوی دیگر حل می‌کند. ما نخست تقریری از این دیدگاه پیش خواهیم کشید و سپس مشکلات آن‌را برخواهیم شمرد. بنا بر این نظریه، در فرایند وحی و رؤیت فرشته، دو دسته رویداد واقع می‌شود: یک دسته امور انفسی درون پیامبر (ص) و یک دسته امور آفاقی در عالم. این فرایندها نسبتی خاص با یکدیگر دارند.»
در صفحه 137 کتاب نیز آمده است: «اگر وحی دقیقا سخن و کلام خداست که پیامبر با قوای ادراکی‌اش دریافت کرده، وحی و کلام الهی در حقیقت یک چیز یا به تعبیر دیگر، دو رویه از یک چیزند؛ کلام الهی همان وحی است و وحی همان کلام الهی. از این‌رو، نظریه‌هایی که در باب وحی مطرح شده‌اند در بحث کلام الهی تاثیر دارند. طبق نظریه افعال گفتاری، جمله «خدا متکلم است» به این معناست که خدا افعالی گفتاری برای پیامبر انجام داده است؛ یعنی جملاتی معنادار را از زبانی خاص به پیامبر (ص) القا کرده و این جملات مضمون گفتاری خاصی داشته‌اند و پیامبر (ص) را به کارهای خاصی واداشته‌اند. کار نخست، کاری است که خدا با الفاظ انجام می‌دهد و الفاظی را از زبانی خاص به‌وجود می‌آورد. کلام الهی دقیقا به این ایجاد الفاظ ارتباط می‌یابد و نمی‌توان کلام الهی را صرفا به حقایقی که در علم خداوند موجودند، تحویل و تقلیل داد.
مسئله کلام الهی و ارتباط آن با وحی، یکی از مباحث مناقشه‌برانگیز در تاریخ کلام اسلامی است که در برخی از تفاسیر نیز به تفصیل مطرح شده است. نخستین نظریه‌ای که در این مورد جلب توجه می‌کند، نظریه اشاعره در باب کلام الهی است. این نظریه دقیقا با دیدگاه افعال گفتاری در تعارض است و بر گونه‌‌ای تحویل‌گرایی تکیه زده است. یکی از صفات الهی «متکلم» است. معنای این صفت دقیقا چیست؟ خدا سخن می‌گوید و کلام دارد به چه معناست؟ اشاعره در پاسخ به این پرسش، نظریه «کلام نفسی» را مطرح کردند.»
نخستین چاپ کتاب «وحی و افعال گفتاری؛ نظریه وحی گفتاری» در 344 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 44 هزار تومان از سوی انتشارات کتاب طه راهی بازار نشر شده است.
شنبه ۲۷ بهمن ۱۳۹۷ - ۱۰:۴۵
کتاب «وحی و افعال گفتاری؛ نظریه وحی گفتاری»، با روایت و شرح دو تبیین رایج از وحی در سنت اسلامی و بیان مشکلات هریک، تبیین تازه‌ای از وحی با عنوان «دیدگاه افعال گفتاری» را مطرح می‌کند که به بیان نویسنده آن، فاقد مشکلات دو تفسیر گزاره‌ای و مکاشفه‌ای است.
نظر شما