به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «دل هم دلایلی دارد» با عنوان فرعی بر مبنای «اصالت ایمان» و «استقلال معرفت شناسی دین» نوشته بهاءالدین خرمشاهی منتشر شد.

این کتاب از سلسله «دین پژوهی» نشر ناهید است و اثری است در روانشناسی دین که یکی از پیشگامان آن ویلیام جیمز است که نظریه و کتابی به نام «اراده معطوف به ایمان» دارد. ایمان از اقناع دل پدید می‌آید. مراد از دل، آنگونه که در تمام زبان‌های بشری سابقه دارد، قوامی دراکه است. البته با عقل هم پیوند دارد و امید و عشق و ایمان حاصل تاملات آن است به تعبیر دیگر به طرح دلایل دل در ایمان آوردن می‌پردازد.

عنوان این کتاب از جمله معروف پاسکال متفکر و دانشور بزرگ قرن هفدهم فرانسه که در کتاب اندیشه‌های او آمده گرفته شده است: «دل هم دلایلی دارد که عقل از آن خبر ندارد.» بر محور و مدار این نگاه و نگرش مکتبی به نام «اصالت ایمان» فیدئیسم پدید آمده است که فیلسفوان و متفکران اگزیستانسیالیست(اصالت وجودی) دیندار طرفدار آن هستند. مانند اوگوستین، کی‌یرکگور، کابریل مارسل و اونامونو(متکفر والا مقام اسپانیایی که شاهکارش تحت عنوان درد جاودانگی (سرشت سوگناک زندگی) و نیز مجموعه‌ای از داستان‌ها او به نام «هابیل و چند داستان دیگر» جز همین سلسله دین پژوهی از سوی همین ناشر انتشار یافته) و از فرهنگ ایرانی ـ اسلامی خودمان بزرگانی چون سنایی، عطار، خیام، مولانا، سعدی و حافظ و در عصر جدید سهراب سپهری.

  محور این رساله بر نقد اصالت فلسفه و مخالفت با سیره فکری فسلفی بر اندیشه دینی است. ممکن است این تصور برای بعضی از خوانندگان پیش آید که فروگذاردن و دست کم گرفتن جانب فلسفه تا بدین حد و قول اصالت امیان به نحوی شبیه عاشق شدن و نیز پرچم استقلال معرفت شناسی دین را بر افراشتن، در نهایت تضعیف سنت عقل و عقل ورزی سنتی شیعی است. اما مراد نگارنده این نبوده است. امروز بسیار کسان، گویی به شعر ابولاعلا معری دل سپرده‌اند که می‌گوید: مردم دو گروهند؛ گروهی عاقل بی‌ دین و گروهی دیندار بی عقل.

نگارنده با سیطره جویی و تطاول فلسفه و تحکم آن و به چشم حقارت نگریستن فیلسوفان یا اهل فلسفه به اهل دیانت مخالف است و خواسته است عملا به این مغالطه مشهور و مضمر که عقل ورزی را عین فلسفه ورزی می‌گیرند کمابیش پایان دهد. عقل شریف ترین گوهری است که خداوند، جل و علاء آفریده است. اگر عبارات و جملات، و در نهایت مقالات این رساله بوی عقل ورزی بدهد، اما فیلسوفانه نباشد، نگارنده به هدف خود رسیده است.

خرمشاهی در بخشی از مقدمه خواندنی که بر این کتاب نوشته می‌گوید: «اما ایمان گوهری است به همان درجه از شرافت و به تعبیری می‌توان گفت ساخته انسان یا بهتر از آن، خواسته انسان و پرداخته خداوند است. مطلق العنان و فعال ما یشا شدن فلسفه، مطمئنا به نفع اردوی دین ودین ورزان تمام نخواهد شد، مگر آنکه فلسفه از حریم خود خارج نشود.
 
 ما وظیفه داریم مومن باشیم اما الزام نشده است که فیلسوف باشیم و گاه با خواندن یک دوره تاریخ فلسفه یا طی مقدمات در این رشته، فرشته و وحی و همه جهان غیب جهان را به استیضاح بکشیم و در ترازوی عقل ابزاری خویش بسنجیم و تاویلات من عندی که در قرآن کریم (آل عمران، آیه 7) از آن نهی شده است؛ یعنی تاویل در خدمت اهواء از جمله اهواء و آرای فلسفی عرضه بداریم. از سوی دیگر به قول معروف نقد فلسفه نیز خود نوعی فلسفه انتقادی است. پس چه جای نگرانی است. این رساله موضوعا در حوزه فلسفه دین جای می‌گیرد و می‌خواهد اندکی در فعال ما یشا بودن فلسفه و وعده رنگین حل هر مشکل دادن را که فلسفه می‌دهد، یا این گونه وانمود می‌شود شک کند.
 
چیزی شبیه به غیرت دینی در نهاد نا آرام من به تلاطم در می‌آید که می‌بینم در عصر جدید به صرف استشمام رایحه‌ای از فلسفه، دین و دین ورزی را دست کم می‌گیرند و ایمان اصیل و پاک توده‌های مومن را «دینداری عامیانه بی ارزش» تلقی می‌کنند و از همین رهگذر است که نغمه ظاهر الصلاح معنویت منهای دین یا سخن گفتن از مردم و مکتب معنویت و خاموش نهادن چراغ ظلمت شکن دیانت سر می‌دهند و از منظر دیگر نگارش و نگرشی است بر مبنای اصالت ایمان: اینکه ایمان بر ارکانی چند بند است و تکیه به عقل خداداد و خداجو دارد، نه عقل استکباری گزافه اندیش فلسفی.»
 
کتاب «دل هم دلایلی دارد» با عنوان فرعی بر مبنای «اصالت ایمان» و «استقلال معرفت شناسی دین» نوشته بهاءالدین خرمشاهی با شمارگان 550 نسخه در 172 صفحه به بهای 22 هزار تومان از سوی نشرناهید در اختیار علاقه‌‌مندان قرار گرفته است.